MBKlassiekerclub.nl

Dit is een verkorte handleiding voor het stellen van de kleppen van de motoren in de W123. Raadpleeg ook het Werkplaatshandboek, werkplaatshandboeken en andere beschrijving op internet voordat je er voor het eerst aan begint. Het beste is om het de eerste keer uitgelegd te krijgen van een ervaren persoon. Een gemakkelijke eerste stap is het meten van de klepspeling, daarvoor is alleen een voelermaat nodig en wat gereedschap om de motor te draaien. Aanvullingen en nuttige tips kunnen uiteraard aangevuld worden.

Klepspeling is de speling tussen tuimelaar en nokkenas. Die speling zorgt er voor dat de kleppen op de juiste tijd open gaan (en je motor dus kan "ademen"), dat kleppen niet open blijven staan en dat de warmte in de kleppen kan worden afgevoerd en dat de tuimelaars niet inbranden. Is de klepspeling niet juist, dan zal de motor niet optimaal lopen, in het ergste geval worden kleppen beschadigd en heb je een dure reparatie.

Veelal is de eigenaar sterk verbaasd na het stellen van de kleppen: de motor heeft veel meer vermogen en het verbruik is verminderd.

Interval
Bij de W123 is de klepspeling met de hand in te stellen (er zijn enkele 230E's met hydraulische kleppen, deze hoeven niet te worden ingesteld).
Controle en zonodig stellen van de kleppen is elke grote beurt.
De grote beurt stond voor de vroege W123 (voor 1982) elke 15.000 km op het programma, daarna is de interval opgetrokken naar 20.000 km. Voor benzinemotoren die op LPG of loodvrije benzine rijden moet de interval gehalveerd worden, dus elke 7.500-10.000 km.

Diesel
Elke 15.000-20.000 km

Benzine/LPG
Elke 7.500-10.000 km

Heb je je auto langer, dan kan je beter voorspellen wanneer je motor aan stellen toe is. De intervallen kunnen dan naar eigen inzicht worden aangepast. Heb je de auto nog niet zo lang, hanteer dan de bovengenoemde intervallen totdat je weet hoe sterk de klepspeling verloopt. Heb je een auto net, stel dan zo snel mogelijk de kleppen.

Kleppendeksel
De kleppendeksel moet vaak slechts lichtjes worden aangedraaid. Hieronder staan de aandraaimomenten:

M110 = 5 Nm
M102 = 15 Nm (in stapjes van 3 Nm van voren naar achter)
OM615/6/7 = 15 Nm
M115 = 15 Nm
M123 = 15 Nm

Dat zijn allemaal lage aandraaimomenten. Draai je te vast, dan loop je het gevaar op een gescheurd kleppendeksel (vooral bij de M102-motor).

Kleppendekselpakking
Moet je elke keer een nieuwe pakking plaatsen?
Nee, maar mag wel. Er staat geen druk op de kleppendeksel, lekkages blijven meestal uit. Lekt je pakking wel, dan moet het vervangen worden. Let erop dat de pakking goed ligt, anders krijg je alsnog lekkage.

Opschrijven
Schrijf de gemeten klepspeling op in een log-/onderhoudsboekje van je auto, dan kan je in de gaten houden of bepaalde kleppen merkwaardige afwijking vertonen.

Normaal klepspelingverloop
Normaal zal de klepspeling van ruim naar krap verlopen. Een te ruime klepspeling is vreemd en is mogelijk een indicatie dat de klep of klepzitting niet in orde is.

Prijzen
De genoemde prijzen zijn die bij de MB-dealer van de zomer 2010. Het kan zijn dat het elders goedkoper is, het kan lonen om het internet af te struinen/ebay in de gaten te houden. Bij de dealer hoef je echter geen verzendkosten te betalen.

Mijn motor loopt raar of mijn automaat schakelt rot na het kleppen stellen
Tijdens het kleppen stellen trek je gemakkelijk een vacuümslang los waardoor de motor niet goed meer loopt (vooral benzine-auto's) of de automaat niet goed meer schakelt (te hard). Controleer de vacuümleidingen.

Hoe
Voor het stellen van de kleppen heb je gereedschap nodig. Allereerst een eenvoudig ratelsetje voor het loshalen van het kleppendeksel. Dan in sommige gevallen ook speciale klepstelsleutel(s). Er zijn soms alternatieven beschikbaar voor het speciaal gereedschap, maar let op: gebruik goede kwaliteit gereedschap, want met een beschadigde stelmoer ben je veel verder van huis. Vergeet ook niet dat de kosten van het gereedschap al na een keer zijn terugverdiend: een bezoek aan de garage is duurder. Het plezier van goed gereedschap is veel groter dan telkens terugkerende ergernis van slechte sleutels; met een alternatief is het vaak sukkelen. Bovendien behouden de sleutels hun waarde, als de hobby beëindigd wordt, kunnen de sleutels tegen een goede prijs verkocht worden.

Motor draaien
Dan heb je nog een ratel nodig om de motor om te draaien. Altijd rechtsom als je voor de motor staat. De ratel zet je alleen op de krukas (dop 27) en nooit op de nokkenas. Eventueel kan je de stuurbekrachtigingspomp gebruiken (dop 22), maar dat is niet een aanbevolen methode.

Je kan ook de motor met de startmotor een beetje ronddraaien, idealiter gebruik je daarvoor een aparte schakelaar die je op de juiste plaatsen van de startmotor klemt. Bij benzine-auto's trek je de stekker naar de ontstekingsmodule los en bij diesels kan je de pomp in de stoppositie vastbinden. Dat voorkomt ongewild starten. Je kan ook de sleutel gebruiken, maar dan zie je niet goed wat er gebeurt.

Handbakken kan je ook met naar voren trekken als de auto in de versnelling staat een beetje verder krijgen.

Voelermaten
Tijdens het stellen zijn altijd voelermaten nodig:



Er zijn diverse soorten voelermaten in de handel. Zorg dat je metrische voelermaten koopt. Een gebogen setje zoals op de foto is mooi, maar rechte kunnen ook (en zijn veel goedkoper).

Motoren: OM615-616-617.912-617.952
Modellen: 200D/220D/240D/240TD/300D/300TD/300CD/300TDT/300DT/300CDT
Klepspeling is in te stellen door de bovenste steldopmoer aan de bovenkant van de klep te stellen. De stelmoer moet daarna geborgd worden met de borgmoer eronder. De klep moet tegen draaien worden gezekerd door de derde sleutel.

Hier zie je een foto van de klepstelsleutels



De twee onderste sleutels zijn voor het draaien van de dopmoer en borgmoer, de bovenste sleutel is tegen het verdraaien van de klep.

Bestelnummers:
stelsleutels
MB 615589000100 - Hazet 2769 - prijs € 30 per stuk
Vasthoudsleutel
MB 615589000300 - Hazet 2769-3 - prijs € 20 per stuk

Er is ook nog Hazet 2769-1 beschikbaar, die is iets korter, met name handig bij de OM617 (300D)

Alternatieven voor het speciaal gereedschap
- (Zelfgebogen) steeksleutels (14 mm)
- grote schroevendraaier om verdraaien van de klep tegen te gaan

Klepspeling 200D/220D/240D/240TD/300D/300TD/300CD
koud
inlaat 0,10 mm
uitlaat 0,30 mm

warm
inlaat 0,15 mm
uitlaat 0,35 mm

Klepspeling 300DT, 300TDT, 300CDT (turbodiesels)
koud
inlaat 0,10 mm
uitlaat 0,35 mm

warm
inlaat 0,15 mm
uitlaat 0,40 mm

Bij temperaturen onder de -20 graden Celsius moet de inlaatklep 0,05 mm ruimer gesteld worden.

Hoe moet de dieselmotor gesteld worden?
Alle dieselmotoren kennen dezelfde manier van stellen.

Eerst moet het kleppendeksel verwijderd worden. Het kleppendeksel zit met vier moertjes vast. Voordat het kleppendeksel verwijderd kan worden moet er nog wel wat worden losgemaakt: carterontluchting (slang aan de bovenkant van het deksel), gasstangen en soms wat vacuümleidingen. Het is een kwestie van een paar bolletjes van de gasstangen losmaken (gelijk een gelegenheid om ze te smeren) en een beugeltje losmaken, soms moet de stang van het schutbord naar de dieselpomp eraf. Het beste is om een paar foto's te nemen van hoe het zit, zeker als je een "ingewikkeld" gasstangenstelsel hebt (zoals bij automaat/tempomat/EGR).

Hieronder zie je een voorbeeld van een ingewikkeld stelsel, van een 300 Turbodiesel uit Amerika.



Als de gasstangen los zijn en de moertjes verwijderd, kan je het kleppendeksel verwijderen. Dat gaat eenvoudig bij de kleine diesels, soms is het wat lastiger bij de 300D.

Nu kan het echte stellen gebeuren. Er is geen speciale volgorde voor het stellen, de enige voorwaarde is dat de nok recht tegenover de tuimelaar staat. Hieronder zie je een doorsnede van de klep en het stelmechanisme:



Bovenaan zie je de nokkenas, daaronder de tuimelaar en daaronder de klep. Klepspeling wordt gemeten bij de pijl. De dopmoer bovenop de klepsteel (bij nr. 1) is de stelmoer. Door de stelmoer omhoog of omlaag te draaien, wordt de tuimelaar omhoog of omlaag geduwd, waardoor de klepspeling af- of toeneemt.
Omdat je wil dat de klepspeling constant blijft en de stelmoer in positie blijft, is er een borgmoer (bij nr. 2) die je tegen de stelmoer aandraait om de zaak te blokkeren.

Stap 1 is het meten van de klepspeling, daarmee bepaal je of het nodig is te stellen. Daarvoor voel je welke voelermaat nog tussen de tuimelaar en de nokkenas past. Als het nodig is, dan gebruik je de twee steeksleutels om de stel- en borgmoer van elkaar los te draaien.

Is de klepspeling te weinig, dan moet de borgmoer eerst omlaag gedraaid worden, dan kan de stelmoer daarna ook omlaag. Dus eerst stelmoer vasthouden en de borgmoer losdraaien (naar beneden).

Is de klepspeling te veel, dan moet de stelmoer omhoog, dus eerst de borgmoer vasthouden terwijl je de stelmoer omhoog draait.

Omdat je niet wil dat de klep gaat meedraaien tijdens het stellen, leg je de derde sleutel op de klepveerschotel (onder nr. 2).

Inlaatkleppen zitten bij de buis van het inlaatspruitstuk (die buizen zijn niet roestig) en uitlaatkleppen zitten bij een buis van het uitlaatspruitstuk (roestig, gaat verder naar de uitlaat).

Zo ziet dat in de praktijk er uit:







Practische tips:
- Draai voorzichtig, de klepspeling is maar heel weinig. Draai terwijl je voelt met de voelermaat, daarvoor moet je enige handigheid ontwikkelen, omdat je twee steeksleutels en een voelermaat moet bedienen.
- Tijdens het vastdraaien zal de klepspeling afnemen (stelmoer komt omhoog in de schroefdraad), dus ietsje ruimer stellen vanaf het punt dat de voelermaat stroef gaat (meestal 45º van de steeksleutel) en daarna pas vastdraaien. Mocht de klepspeling te krap zijn na het vastdraaien, zal de zaak weer losmoeten.
- Als de beide steeksleutels precies boven elkaar zitten, dan kan je met een enkele steeksleutel per ongeluk op zowel de borgmoer als de stelmoer zitten. Losdraaien zal dan niet lukken. Als de beide steeksleutels precies boven elkaar zitten, druk dan de onderste steeksleutel (op de borgmoer) goed naar beneden.
- Wasknijpers op de olieleiding zijn handig om te weten welke klep gedaan is.
- Officieel moet je de kleppen die goed zijn controleren of de stelmoer en borgmoer zijn aangedraaid.
- Vastdraaien is normaal vastdraaien, niet overmatige kracht uitoefenen.



Motor: M110
Modellen: 280/280C/280E/280CE/280TE
Klepspeling is in te stellen door het draaien van een enkele stelmoer. Deze stelmoer kan slechts met enige moeite gedraaid worden.

Hieronder zie je de benodigde sleutels:



Dit is de stelsleutel.

MB 110589010100 - Hazet 2771 - prijs € 23,00



Dit is de open dop waarmee zowel de klep gesteld kan worden als een controle kan worden uitgevoerd of de stelmoer nog wel strak genoeg vastzit. Het draaimoment moet tussen de 20-40 Nm liggen.

MB 110589000100 - Hazet 2768-1 - prijs € 33,00

Alternatieven
- gewone steeksleutel 17 mm. In de praktijk gaat dit voor sommige kleppen niet altijd goed met kans op beschadiging. Ook zal een gewone steeksleutel in veel gevallen te kort zijn.

Klepspeling
koud
inlaat 0,10 mm
uitlaat 0,25 mm

warm
inlaat 0,15 mm
uitlaat 0,30 mm

Bij temperaturen onder de -20 graden Celsius moet de inlaatklep 0,05 mm ruimer gesteld worden.

Stellen van M110-motoren
Ook hier moet het kleppendeksel los, het zijn nogal veel moertjes. Eerst de bougiekabels, markeer ze desnoods om ze niet om te wisselen. De slang van de carterontluchting moet ook los, is niet al te makkelijk gemaakt. Let ook op vacuümslangetjes en gasstangen, maak eventueel wat foto's van de oorspronkelijke situatie. De rubber afdichtingen rond de bougie-openingen verwijderen nadat het kleppendeksel is verwijderd.

Hieronder zie je het stelmechanisme:



1. veer
2. stelmoer
3. moer waarmee stelmechanisme is vastgedraaid
4. klephoedje

Het meten van de klepspeling doe je bij de pijl als de nok omhoog staat. Door het draaien aan nr. 2 verminder of verhoog je de klepspeling. Als je de lange stelsleutel gebruikt, kan je de veer laten zitten. Als je met de dop of een gewone steeksleutel stelt, met een tang of schroevendraaier de veer eraf trekken. De veer is in een groef geklemd. Let bij montage dat de veer goed is ingeklemd.

Het klephoedje 4 is in verschillende maten verkrijgbaar, daarmee kan je een ingeslagen klep, die niet meer te stellen is, nog wat extra leven geven (maar de "beademing" van de motor is door de ingeslagen klep niet goed).

In de praktijk ziet het er als volgt uit:







Let er op dat de sleutel op de stelmoer blijft zitten, het draaien van de stelmoer gaat stroef, waardoor makkelijk de sleutel eraf kan schieten, met schade aan de stelmoer tot gevolg.

Inlaatkleppen zitten allemaal aan de linkerkant van de auto (rechts als je voor de auto staat, aan de kant van het inlaatspruitstuk), de uitlaatkleppen zitten allemaal aan de andere kant.


Motor: M102
Modellen: 200/200T/230E/230CE/230TE

Klepspeling wordt ingesteld door het verdraaien van een stelschroef (met een kruiskopschroevendraaier) en het borgen middels een moer (13 mm).



Dit is de speciale klepstelsleutel

MB 102589000900 - Hazet 2767 - prijs € 38,00

Alternatieven
- ringsleutel 13 mm en phillips (kruiskop) nr. 2. Let op, geen pozidrive gebruiken. Ook hier moet goede kwaliteit gereedschap gebruikt worden ter voorkoming van beschadiging.

Klepspeling
koud
inlaat 0,15 mm
uitlaat 0,30 mm

warm
inlaat 0,20 mm
uitlaat 0,35 mm

M102-motor kleppen stellen
Luchtfilterhuis moet verwijderd worden, zit met wat schroeven vast. Verwijder ook de aansluiting van de carterontluchting en eventueel de slang van de LPG. Dek de luchtinlaat af met een schone doek.
De bougiekabels moeten los, met bijbehorend plastic. Markeer de bougiekabels als je denkt straks niet meer te weten waar welke kabel moet.

De vijf moertjes losdraaien en nu kan je het kleppendeksel verwijderen. Kleppendeksel is van een composietmateriaal gemaakt, dus voorzichtig verwijderen, geen hamer ofzo gebruiken.

Hieronder zie je het klepstelmechanisme.



Meten doe je bij de pijl. De nok moet 180 graden tegenover de tuimelaar staan. Is wat lastig te zien, omdat de nokkenas onderliggend is. Dat blokje boven de pijl moet je omhoog duwen met de voelermaat. De stelschroef wordt geborgd door een moer. De moer wordt tegen de tuimelaar aangedraaid, terwijl je stelschroef vasthoudt. Om te stellen houd je de stelschroef vast, terwijl je de borgmoer losdraait. Nu de stelschroef draaien om de speling in te stellen en daarna de borgmoer vastdraaien (aanhaalmoment 20 Nm).

Zo ziet dat er in de praktijk uit:







Het kan ook met een ringsleutel en een kruiskopschroevendraaier, maar dat is veel onhandiger dan de speciale sleutel.

Het kleppendeksel moet niet te vast worden gedraaid, idealiter in stapjes van 3 Nm tot 15 Nm. Op volgorde aandraaien, bij nummer 1 beginnen:





Motor: M123
Model: 250

Klepspeling wordt ingesteld door het draaien van de enkele stelmoer. Ook hiervoor wordt de open dop gebruikt die we bij de M110-motor gezien hebben:



MB 110589000100 - Hazet 2768-1 - prijs € 33,00

Alternatief
- Gewone steeksleutel 17 mm

Klepspeling
koud
inlaat 0,10 mm
uitlaat 0,20 mm

warm
inlaat 0,15 mm
uitlaat 0,25 mm

Bij temperaturen onder de -20 graden Celsius moet de inlaatklep 0,05 mm ruimer gesteld worden.

Hier zie je nog een dwarsdoorsnede van het stelmechanisme:



Meten gaat bij de pijl, stellen door nr. 63 te draaien.

Foto's heb ik er niet van, maar het lijkt sterk op de M115-motor.



Motor: M115
Modellen: 200/230/230C/230T

Klepspeling wordt ingesteld door het draaien van de enkele stelmoer. Ook hiervoor wordt de open dop gebruikt die we bij de M110-motor gezien hebben:



MB 110589000100 - Hazet 2768-1 - prijs € 33,00

Alternatief
- Gewone steeksleutel 17 mm

Klepspeling

koud
Inlaat 0,10 mm
Uitlaat 020 mm

warm
Inlaat 0,15 mm
Uitlaat 0,25 mm

Bij temperaturen onder de -20 graden Celsius moet de inlaatklep 0,05 mm ruimer gesteld worden.

Hoe de M115 te stellen?

Hieronder zie je de doorsnede van het stelmechanisme.



Je meet bij de pijl en je stelt door de enkele stelmoer (nr. 63) te draaien.

Inlaat en uitlaatkleppen herken je aan de pijp van het spruitstuk: roestige pijp is het uitlaatspruitstuk en de desbetreffende klep is een uitlaatklep. Er is nog een veer gemonteerd, die kan je er desgewenst afhalen, niet vergeten weer goed te monteren.

In de praktijk ziet dat het er als volgt uit:







Een vaste verbinding is wat handiger dan een ratel, dan hoef je niet telkens de ratel om te stellen.

Dat is nog eens een goed stuk Govert; een mooi en beknopt naslagwerk.

Een kleine kanttekening (die ik overigens zelf niet kan verklaren)

Vorige week heb ik mijn kleppen gesteld en kon ik vrij makkelijk de motor tornen door de moer van de stuurbekrachtigingspomp te verdraaien. Hoewel de auto altijd goed start en genoeg vermogen heeft twijfelde ik hierdoor aan de compressie; het verdraaien ging eigenlijk wat te makkenlijk naar mijn idee.

Vandaag heb ik het dekseltje van de vacuumpomp vervangen (pomp zelf op de motor laten zitten dus alleen het dekseltje).
Omdat ik het membraam op de uiterste stand moest krijgen moest de motor weer worden getornd. Tot mijn verbazing kon ik de motor nu niet tornen dmv de moer op de stuurbekrachtigingspomp...

Enige verschil is dus dat het kleppendeksel er nu wel op zat en vorige week (met kleppenstellen) natuurlijk niet.
Nadat ik klaar was met kleppenstellen vorige week heb ik de nokkenas nog 2 x rondgedraaid en dat ging ook nog steeds makkelijk. Ik heb er geen verklaring voor

Het kan zijn dat de motor net tegen compressie aanzit, dan lukt het niet met de stuurbekrachtigingspomp. Warme of koude motor zou ook uit kunnen maken. Een stuurbekrachtigingssnaar die een beetje vettig is zou ook kunnen slippen.

De aanwezigheid van het kleppendeksel lijkt me niet belangrijk, want het kleppendeksel heeft nog een ontluchting, er kan geen druk worden opgebouwd.

Mooie reportage Govert....fijne handleiding voor iedereen! Met duidelijke foto's weet iedereen waar je het over hebt.

Ik heb een M102 motor en haal de kabels bij de verdeler en bougies los en verwijder dan het kleppendeksel inclusief de plastic beschermkap die de kabels op zijn plek houd. Scheelt een hoop geklus om de kabels weer netjes onder die beschermkap te krijgen. Natuurlijk onthouden hoe de kabels op de verdeler moeten zitten.

Die sleutels kun je soms ook vinden op www.ebay.de , dan gewoon Mercedes intikken bij zoeken en alle bladzijden doorbladeren, het soms echt lonend zijn, ik heb er ook al veel weg.

Uitstekend Govert, een mooi naslagwerk. Nu hoef ik geloof ik op de noeste OM602 geen kleppen meer te stellen, maar bij de M110 was het verschil zeer wel merkbaar. Dank aan Wiebren, wiens armen ik, geloof ik, ook ergens in beeld zag.

Hier zijn nog wat foto's van de M123-motor die in type 250 is geleverd, met dank aan forumlid Benz2902:

De rode pijl wijst naar de onderkant van de stelboutmechanisme van de uitlaatklep, de blauwe pijl wijst naar de stelbout (nr. 63):

250_1.jpg (263.14 KiB)

Hier zien we de nokkenas van de andere kant, de stelbouten zijn aan beide zijden van de nokkenas te vinden.

250_2.jpg (254.61 KiB)

Hier zien we nogmaals twee stelboutmechanismen, de rode pijlen wijzen ernaar. De blauwe pijlen wijzen naar de stelbouten. Het gaat hier om uitlaatkleppen. De inlaatkleppen zijn aan de andere kant van de nokkenas.

250_3.jpg (278.71 KiB)

Bij deze een alternatief voor de klep-stel-sleutel.